Rosnące ceny energii to jeden z powodów, dla których w budownictwie promuje się obiekty energooszczędne. Kiedy o budynku można powiedzieć, że jest on energooszczędny? Z jakich materiałów powstają energooszczędne budynki? Poznaj odpowiedzi na często zadawane pytania o budynki o minimalnym zapotrzebowaniu na energię.

Co to jest dom energooszczędny?

Dom energooszczędnyto budynek mieszkalny, który cechuje się niższym zapotrzebowaniem na energię niż obiekt o tym samym przeznaczeniu, ale wybudowany w tradycyjnej technologii. Obniżenie zapotrzebowania na energię jest bezpośrednio związane z doborem materiałów budowlanych i zastosowaniem innowacyjnych technologii. Znaczenie ma też optymalne usytuowanie obiektu względem stron świata – dzięki temu możliwe jest wykorzystanie w maksymalnym stopniu energii słonecznej.

Budynek energooszczędny – parametry i wymagania

Chociaż wszystkie domy energooszczędne łączy ograniczone zapotrzebowanie na energię (dzięki czemu wpisują się one w zrównoważone budownictwo), to trzeba pamiętać, że poszczególne technologie pozwalają uzyskać różne efekty. Nie bez znaczenia ma też geografia – należy uwzględnić warunki klimatyczne panujące na danym obszarze. Stąd też określenie budynki energooszczędne może oznaczać różne przeciętne roczne zużycie energii na ogrzanie 1 mkw. powierzchni użytkowej. Jak to wygląda w praktyce?

W Polsce przepisy dotyczące energooszczędności zostały zaktualizowane zaledwie kilka lat temu. Aktualne wymagania w tym zakresie precyzuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wynika z niego, że maksymalne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię może wynosić:

• 70 kWh/m2 rocznie – w przypadku domów jednorodzinnych (wcześniej 95 kWh/m2 rocznie)
• 65 kWh/m2 rocznie – w przypadku domów wielorodzinnych (wcześniej 85 kWh/m2 rocznie)

Warto pamiętać, że są to wartości maksymalne. W praktyce często przyjmuje się niższe parametry, np. 40 czy 45 kWh/m2 rocznie. Jeżeli zapotrzebowanie budynku jest jeszcze niższe (na poziomie 15 kWh/m2 rocznie), to określa się go jako pasywny. 

Z jakich materiałów budowane są budynki energooszczędne?

Budownictwo energooszczędne często nieprzypadkowo jest określane jako budownictwo ekologiczne budownictwo ekologiczne. Powodem jest dobór materiałów dominujących na placu budowy. Aby zminimalizować zapotrzebowanie na energię, często wykorzystuje się drewno. To surowiec odnawialny, który świetnie sprawdza się w roli konstrukcji nośnej. Ściana o konstrukcji drewnianej może zostać wypełniona m.in. wełną mineralną i tym samym zapewnić dobrą izolację cieplną oraz akustyczną.

Poza wymienionymi wyżej zaletami drewno stosuje się również z innych powodów – wspomnieć wystarczy o tym, że magazynuje ono CO2. Jednocześnie energooszczędne obiekty mieszkalne z drewna mogą powstać m.in. w technologii szkieletowej. W tym przypadku znaczenie ma też czas – domy z drewna buduje się dużo szybciej niż budynki w tradycyjnej technologii. Jednym z powodów jest możliwość prowadzenia prac w dowolnym okresie roku – niekoniecznie w miesiącach letnich.

W ideę energooszczędności doskonale wpisuje się budownictwo modułowe drewniane. Dzięki zastosowaniu prefabrykowanych elementów minimalizowane są straty materiałowe i skracany jest czas budowy, co wpływa na mniejsze zużycie energii w całym procesie realizacji inwestycji. Drewno, jako główny surowiec konstrukcyjny, charakteryzuje się wysokimi właściwościami termoizolacyjnymi, co sprzyja ograniczeniu strat ciepła i poprawia efektywność energetyczną budynku. Modułowe konstrukcje drewniane umożliwiają łatwą integrację z nowoczesnymi systemami ogrzewania i wentylacji, co pozwala osiągnąć jeszcze niższe zapotrzebowanie na energię i zwiększa komfort użytkowania.

Zalety budynków energooszczędnych

Podstawowa zaleta, jaką mają energooszczędne domy i budynki wielorodzinne modułowe, to oszczędności w długiej perspektywie. Budowa obiektów energooszczędnych wymaga zastosowania innowacyjnych technologii, przez co koszty utrzymania budynku są niższe – obniżyć można rachunki zarówno za ogrzanie, jak i schłodzenie obiektu. To sprawia, że inwestycje w domy energooszczędne zwracają się po kilku latach.

Budynek energooszczędnyma też inne zalety – wymienić można:

• Komfort cieplny. Ma on związek zarówno z wykorzystaniem energii słonecznej, jak i wyeliminowaniem strat ciepła. Rezultatem jest stabilna temperatura, dzięki czemu użytkownicy uzyskują optymalne warunki. Jednocześnie lepsze dogrzanie budynku minimalizuje ryzyko wilgoci.
• Korzystny mikroklimat. Ten punkt ma związek z montażem w budynkach energooszczędnych wentylacji mechanicznej. Obecność takiej wentylacji gwarantuje świeże powietrze, a to z kolei nie pozostaje bez wpływu na komfort i samopoczucie użytkowników obiektu.
• Minimalny wpływ na środowisko. Energooszczędny budynek ma niższe zapotrzebowanie na energię, a to ma bezpośrednie przełożenie na emisję CO2. Jeżeli energia nie pochodzi z paliw kopalnych, ale z odnawialnych źródeł energii, to emisja CO2 jest zerowa.

Liczne korzyści oferowane przez budynki energooszczędne obejmują nie tylko sferę finansową, ale również komfort – to właśnie przemawia za wyborem energooszczędnych technologii. Jeżeli dodać do tego coraz bardziej wyśrubowane normy, jakie muszą spełniać nowe obiekty, to energooszczędność okazuje się nie tylko wyborem, ale też koniecznością.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2024 roku oddano do użytku 199 931 mieszkań. Jedynie 1914 z nich, czyli mniej niż 1 proc., stanowiły mieszkania komunalne. Z jakimi wyzwaniami mierzy się budownictwo komunalne w Polsce? I jak prezentuje się jego przyszłość?

Co to jest budownictwo komunalne?

Budownictwo komunalneto jedna z gałęzi budownictwa mieszkaniowego, której rolą jest zaspokajanie przez gminy potrzeb mieszkaniowych swoich mieszkańców. Ponieważ mieszkania komunalne stanowią własność gminy, to dostęp do nich jest ograniczony. Aby otrzymać mieszkanie komunalne, zainteresowana nim osoba musi złożyć wniosek i spełnić określone kryteria, w tym zwłaszcza dochodowe – jej dochód musi dawać gwarancję opłacania czynszu, ale jednocześnie nie może być zbyt wysoki.

Na pytanie, czym jest budownictwo komunalne, można też odpowiedzieć z perspektywy potencjalnych najemców. Mieszkanie komunalne to dla wielu osób często jedyna dostępna opcja, gdyż zarówno zakup nieruchomości, jak i wynajem lokalu na warunkach komercyjnych jest poza ich zasięgiem.

Aktualna sytuacja budownictwa komunalnego w Polsce

Dane o budownictwie mieszkaniowym w Polsce zbiera i publikuje Główny Urząd Statystyczny (GUS). Jak prezentuje się w liczbach budownictwo komunalne w Polsce? Odpowiedź znajduje się w raporcie „Budownictwo mieszkaniowe w okresie styczeń-grudzień 2024 r.”, z którego wynika, że:

• W ubiegłym roku do użytku oddano 1914 mieszkań komunalnych, z czego 127 w grudniu.
• W grudniu 2024 r. rozpoczęto budowę 612 mieszkań komunalnych. To prawie 19-krotnie więcej niż w grudniu 2023 r.

Biorąc pod uwagę potrzeby i długie listy oczekujących, w Polsce powstaje niewiele mieszkań komunalnych. Ale możliwe, że sytuacja się zmienia – nadzieję na to dają wyniki za grudzień zeszłego roku.

Wyzwania w budownictwie komunalnym

Samorządy, które są odpowiedzialne za budowę mieszkań komunalnych, niechętnie rozpoczynają nowe inwestycje. Lista powodów jest długa – za główne wyzwania uznaje się:

• Ograniczone zasoby gruntów. Brak odpowiednich działek to jedna z przyczyn, dla których inwestycje nie mogą ruszyć – w pierwszej kolejności trzeba pozyskać optymalnej wielkości parcele. Rozwiązaniem tego problemu mogą być modułowe mieszkania komunalne. Modułowe obiekty mogą powstawać na niewielkich działkach, również o niekorzystnych proporcjach.
• Ograniczone środki finansowe. W budżetach gmin często brakuje środków na budowę nowoczesnych mieszkań komunalnych, które nie będą odbiegać standardem od lokali dostępnych na rynku. W tym przypadku rozwiązaniem również może być budownictwo modułowe, gdyż jako nowoczesna technologia pozwala ono optymalnie wykorzystać środki i zapewnić mieszkania wysokiej jakości. Przykładem może być: Budownictwo modułowe jako idealne rozwiązanie dla inwestycji współfinansowanych z KPO.
• Zaległości czynszowe. Ponieważ część najemców mieszkań komunalnych zalega z płatnościami, to samorządy postrzegają budownictwo modułowe w kategoriach problemu. Niwelować mogą go nowoczesne mieszkania komunalne, które są tanie w utrzymaniu. Niskie koszty utrzymania wynikają z tego, że podczas ich budowy wykorzystuje się innowacyjne technologie, które znacząco obniżają zapotrzebowanie na energię i ciepło.

Przykłady nowoczesnych inwestycji komunalnych w Polsce

Gminy, które dostrzegają zalety posiadania własny zasobów mieszkaniowych, często szukają alternatyw dla tradycyjnych metod wznoszenia budynków. Dobrym przykładem jest budownictwo modułowe. Co to jest budowa modułowa? Terminem „budynek modułowy” określa się obiekty, które powstały w oparciu o prefabrykowane moduły o drewnianej konstrukcji nośnej. Unihouse w gminach na terenie całej Polski zrealizował już kilka takich budynków. Gdzie?

Modułowe budownictwo komunalne w Polsce – przykłady:

• Kamienna Góra. Tutaj powstał 24-mieszkaniowy budynek komunalny. Obiekt ma 4 kondygnacje, w tym 1 żelbetową i 3 w technologii modułowej. Termin realizacji nie przekroczył 12 miesięcy, z czego przez 3,5 miesiąca moduły powstawały w fabryce, a ich montaż na placu budowy zajął 5 dni.
• Małkinia Górna. Modułowy budynek komunalny w Małkini Górnej został wybudowany w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Zgodnie z projektem na 4 kondygnacjach powstało 40 mieszkań o powierzchni od 35 do 40 mkw. Do budowy wykorzystane zostały 33 moduły.

Przyszłość budownictwa komunalnego w Polsce

Czy sytuacja budownictwa komunalnego w Polsce może się w najbliższych latach zmienić? Nadzieję daje nie tylko budownictwo modułowe, które pozwala w krótkim czasie dostarczyć energooszczędne, komfortowe i nowoczesne budynki, ale również rekordowy budżet przewidziany na mieszkalnictwo – 5 mld zł. Duża część tej puli zostanie przeznaczona właśnie na budownictwo komunalne. Samorządy mogą z kolei pozyskać środki, korzystając z dofinansowania z Banku Gospodarstwa Krajowego.

Wykorzystanie innowacyjnych, ekologicznych technologii ułatwi uzyskanie dofinansowania inwestycji oraz obniży koszty eksploatacji nowych budynków komunalnych. To korzyść zarówno dla inwestorów (czyli gmin), jak i przyszłych najemców.

Postępujące zmiany klimatyczne, rosnąca populacja mieszkańców Ziemi i wyczerpywanie się zasobów naturalnych mają swoje konsekwencje w wielu dziedzinach. Jednym z takich obszarów jest budownictwo – wraz z towarzyszącymi mu technologiami i przepisami prawnymi. Czym jest budownictwo ekologiczne i jak realizowane jest zielone budownictwo w Polsce?

Co to jest budownictwo ekologiczne?

Budownictwo ekologiczneto jeden z trendów we współczesnym budownictwie – zarówno mieszkalnym, jak i użytkowym. Do inwestycji reprezentujących budownictwo ekologiczne zalicza się m.in. budynki wielorodzinne, szkoły czy hotele, które zostały wybudowane z użyciem rozwiązań w minimalnym stopniu oddziałujących na środowisko. W konsekwencji oddany do użytku obiekt przez cały cykl swojego życia zużywa mniej zasobów (np. energii elektrycznej czy wody) niż budynek wzniesiony w technologii tradycyjnej.

Na czym polega budownictwo ekologiczne?

Czym wyróżniają się budynki ekologiczne? Od pozostałych obiektów różnią się one przede wszystkim rodzajem wykorzystanych materiałów – z reguły są to surowce odnawialne (np. drewno), które nie mają negatywnego wpływu na otoczenie i użytkowników budynku. Jednocześnie budownictwo ekologiczne kładzie nacisk na minimalizację odpadów i ponowne wykorzystanie surowców po zakończeniu cyklu życia budynku.

Istotne jest też samopoczucie i komfort użytkowników. Co to znaczy? Budynki ekologiczne są wyposażone choćby w efektywną wentylację, zapewniają dostęp do odpowiedniej ilości światła dziennego i spełniają wysokie standardy akustyczne. Ale nie tylko. Ekologiczne budownictwo zakłada też stały kontakt człowieka z naturą, czego naturalną konsekwencją są projekty wdrażające koncepcję tzw. biophilic design.

Wszystkie ekologiczne technologie w budownictwie zakładają, że do użytku oddany zostanie budynek energooszczędny. W tym celu wykorzystuje się m.in. odnawialne źródła energii. Jednocześnie budynki ekologiczne mają ograniczone zapotrzebowanie na wodę, a ich projekty uwzględniają m.in. wykorzystanie wody deszczowej. To z kolei przekłada się na koszty utrzymania budynku – w zestawieniu z innymi obiektami są one niższe.

Budownictwo ekologiczne – technologie

Zielone budownictwo wymaga wykorzystania nowoczesnych technologii, które pozwalają zrealizować założenia tej koncepcji. W zależności od przeznaczenia budynku inwestor może zdecydować się m.in. na następujące innowacyjne rozwiązania:

• Inteligentny system zarządzania budynkiem. Jeżeli w obiekcie został wdrożony system BMS, to możliwe jest np. szybkie zlokalizowanie wycieku wody. Pozwala to minimalizować straty i jednocześnie ograniczyć koszty. Innym przykładem jest automatyczne sterowanie oświetleniem i klimatyzacją.
• Panele fotowoltaiczne. Ich obecność na dachach lub w otoczeniu budynków pozwala częściowo (a niekiedy nawet całkowicie) uniezależnić się od sieci energetycznej. To kolejny sposób na ograniczenie kosztów utrzymania budynku i emisji gazów cieplarnianych.
• Technologia modułowa.Budynki ekologiczne są projektowane, aby w razie potrzeby możliwa była zmiana ich funkcji bez nadmiernego nakładu pracy czy wpływu na środowisko. Tu sprawdza się technologia modułowa, która pozwala na szybką rozbudowę lub pomniejszenie obiektu, aby dostosować go do nowych potrzeb.

Budownictwo ekologiczne – przykłady

Chociaż budownictwo ekologiczne nie jest jeszcze standardem, to zyskuje na popularności – w Polsce każdego roku powstaje coraz więcej ekologicznych obiektów. Za realizację części z nich w technologii modułowej odpowiada Unihouse – budujemy m.in. obiekty wielorodzinne, hotele, kampusy, żłobki, przedszkola i modułowe domy opieki. Te budynki ekologiczne wyróżnia:

• Zastosowanie ekologicznych technologii. Budownictwo modułowe o szkielecie drewnianym pozwala m.in. zredukować emisję CO2.
• Wdrożenie zaawansowanych metod projektowania oraz produkcji. Rezultatem wykorzystania oprogramowania BIM i automatyzacji procesów produkcyjnych jest choćby ograniczenie do minimum ilość odpadów produkcyjnych.
• Wykorzystanie surowców odnawialnych. Drewno jest ekologicznym materiałem budowlanym, który zapewnia optymalne parametry budynku i jest neutralny dla środowiska.
• Energooszczędność. Stosowane przez Unihouse ekologiczne technologie w budownictwie znacznie zmniejszają zapotrzebowanie energetyczne realizowanych budynków.
• Zgodność z regułą DNSH. Zastosowanie się do tej reguły oznacza m.in. brak negatywnego wpływu na środowisko i wspiera zrównoważony rozwój.

Budownictwo ekologiczne a zielone budownictwo w Polsce

Budownictwo ekologiczne, zrównoważone budownictwo czy zielone budownictwo – to terminy często stosowane zamiennie. Nieprzypadkowo. Koncepcje te zakładają wznoszenie obiektów energooszczędnych i komfortowych oraz zagospodarowanie terenu wokół inwestycji z poszanowaniem środowiska. Jednocześnie, jak podaje Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego, ekologicznych obiektów mieszkalnych nie ma jeszcze w Polsce wiele – budynki mieszkalne mają zaledwie 2,1 proc. udziału w powierzchni użytkowej, która zdobyła zielone certyfikaty.

Z perspektywy inwestorów wybór technologii modułowej, która ma minimalny wpływ na środowisko i pozwala obniżyć koszty utrzymania budynków, może być sposobem na zyskanie przewagi konkurencyjnej. Jest to szczególnie istotne, gdy mowa o obiektach komercyjnych, czyli np. przedszkolach czy żłobkach.

Wśród najważniejszych trendów w budownictwie można wskazać choćby niskoemisyjność, minimalizowanie wpływu na środowisko i energooszczędność. Te wymagania spełniają technologie, do których zalicza się budownictwo szkieletowe. Czym wyróżniają się budynki szkieletowe i jakie mają zalety?

Co to są budynki szkieletowe?

Jak wskazuje nazwa, integralną częścią budynku szkieletowego jest szkielet. Może on zostać w całości wzniesiony na placu budowy lub mogą tam zostać przewiezione jego prefabrykowane elementy, które następnie zostaną połączone w całość. W rezultacie budynki szkieletowe od obiektów wznoszonych w tradycyjnej technologii różni sposób ich konstrukcji – wizualnie nie zawsze można je odróżnić.

Zarówno budynki szkieletowe o konstrukcji wznoszonej bezpośrednio w miejscu budowy, jak i szkieletowe budownictwo prefabrykowane zyskują na popularności z kilku powodów. To sprawdzona technologia, która pozwala skrócić czas inwestycji, odpowiedzieć na wyzwania związane ze zmianami klimatu i zapewnić użytkownikom budynku komfortowe warunki.

Budynki o konstrukcji szkieletowej a tradycyjne – różnice

Od strony technicznej kluczowa różnica między technologią szkieletową a technologią tradycyjną sprowadza się do tego, co jest elementem nośnym. W przypadku budynków szkieletowych jest to szkielet – bez wypełnienia, np. ścian. Z kolei w budynkach tradycyjnych to właśnie ściany są elementem nośnym. Ale różnic między budynkami o konstrukcji szkieletowej i tradycyjnych jest więcej:

• Waga. Budynki o konstrukcji szkieletowejsą lżejsze od budynków murowanych. Ma to znaczenie, gdy nośność podłoża gruntowego odbiega od optymalnej.
• Efektywność energetyczna. Pod tym względem również lepiej wypadają budynki szkieletowe. Ma to związek z ich konstrukcją – można je dobrze ocieplić, gdyż warstwa izolacyjna znajduje się wewnątrz, a nie na zewnątrz ściany.
• Ekologia. W przypadku szkieletu drewnianego materiały wykorzystywane w ramach budownictwa szkieletowego są bardziej przyjazne środowisku i pozwalają ograniczyć emisję CO2.
• Czas wzniesienia obiektu. Tradycyjna budowa przebiega według pewnego schematu – wykonania niektórych czynności nie można przyspieszyć. Technologia szkieletowa jest pod tym względem bardziej elastyczna.

Zalety budynków szkieletowych

Jednym z powodów, dla których budynki szkieletowe cieszą się coraz większą popularnością, są ich liczne zalety. Te z kolei mają związek m.in. z materiałem wykorzystanym do stworzenia szkieletu – coraz częściej zamiast żelbetu czy stali wykorzystuje się w tym celu drewno. I nie jest to przypadek. Dlaczego?

Drewno jest odnawialne, ma też dobre właściwości termiczne, akustyczne i konstrukcyjne. Wykorzystanie go pozwala ograniczyć wspomnianą już emisję CO2, a w pomieszczeniach panuje korzystny dla zdrowia mikroklimat. Oprócz tego szkielet drewniany sprawdza się w wielu zastosowaniach – jednym z nich jest konstrukcja modułów.Co to jest budowa modułowa?

Budownictwo modułowe o szkielecie drewnianym to rozwiązanie będące połączeniem dwóch innowacyjnych technologii – prefabrykowane moduły powstają w fabryce o dużym stopniu automatyzacji, a ich drewniany szkielet jest wytrzymały, spełnia normy przeciwpożarowe oraz jest przyjazny środowisku.

Jak zaplanować budowę budynku szkieletowego?

Budynki o konstrukcji szkieletowej powstają etapami. W pierwszej kolejności stworzyć trzeba projekt – inwestor przedstawia swoją koncepcję, a ta następnie zostaje zmaterializowana w formie dokumentacji architektonicznej. Dopełnić trzeba też formalności w urzędach i uzyskać zgody niezbędne do rozpoczęcia prac. Następne etapy budowy obiektu w technologii szkieletowej są następujące:

1. Prace fundamentowe. Aby można było ustawić drewniany szkielet lub połączyć w całość moduły, konieczny jest wykonany w tradycyjnej technologii fundament.
2. Ustawienie szkieletu. Z reguły ten punkt połączony jest z wykonaniem efektywnej izolacji, dzięki czemu zapotrzebowanie budynku na ciepło jest mniejsze.
3. Pokrycie dachu, a następnie wstawienie okien i drzwi wejściowych. Budynek zyskuje kształt, ale nie jest jeszcze gotowy do zamieszkania.
4. Podłączenie instalacji. Jeżeli obiekt jest wznoszony w technologii modułowej, to moduły zostają wyposażone w niezbędne instalacje w fabryce.
5. Wykonanie prac zewnętrznych. Budynek szkieletowy trzeba też wykończyć od środka – w praktyce oznacza to m.in. położenie płytek i podłóg. W budownictwie modułowym jest to robione w fabryce przed montażem.
6. Umeblowanie poszczególnych pomieszczeń. To już ostatni etap prac. Jeżeli chodzi o moduły, to mogą one zostać wyposażone zgodnie ze standardem oczekiwanym przez inwestora (według projektu).
7. Oddanie budynku do użytku. Ten punkt również wiąże się z koniecznością dopełnienia formalności. Później obiekt można zacząć użytkować.

Przykłady zastosowania budynków szkieletowych

Budownictwo szkieletowe obejmuje nie tylko wieżowce biurowe, hale produkcyjne i magazynowe, ale także domy jednorodzinne. Współcześnie w tej technologii buduje się również obiekty wielorodzinne. Równolegle powstają modułowe mieszkania komunalne, a także modułowe przedszkola, modułowe hotele i akademiki, które wyróżnia zastosowanie drewnianej konstrukcji nośnej w każdym module.

Z uwagi na wymagania stawiane współczesnemu budownictwu technologia szkieletowa i modułowa zyskują na popularności. Zalety zastosowania drewna w połączeniu z możliwością obniżenia kosztów utrzymania budynku przez cały okres jego użytkowania skutecznie zachęcają inwestorów do wyboru budownictwa szkieletowego lub modułowego.